De Brier N, O D, Borra V, Singletary EM, Zideman DA, De Buck E; International Liaison Committee on Resuscitation First Aid Task Force. Storage of an avulsed tooth prior to replantation: A systematic review and meta-analysis. Dent Traumatol. 2020 Apr 28. doi: 10.1111/edt.12564. PMID: 32344468.
Avülsiyon ülkemizdede sıklıkla karşılaştığımız dental yaralanmalardan birisi. Halen okullar ve spor alanları gibi bu tip yaralanmaların sıklıkla gözlendiği ortamlarda özel diş saklama ortamları bulunmuyor. Acil müdahaleler hakkında okullarda öğretmenlerin hemen hemen hiç bilgisi mevcut değil. Avülse dişler için özel saklama ortamları hakkında çok sayıda yayın bulunuyor. Ancak mevcut çalışmalarda hep ortamın idealliğine odaklanılmışken bu çalışmada ulaşılabilirliği de değerlendirilerek farklı bir yaklaşımda bulunulmuş.
Diş avülsiyonunun en yaygın nedenleri arasında düşme, spor yaralanmaları ve saldırılar yer almakta. Tüm dental yaralanmalar arasında görülme sıklığı %0,6 ile %20,8 arasında olduğu bildirilmekte. Diş avülsiyonu travma neticesinde dişin alveol soketinden tamamen çıkması olarak tanımlanır ve nörovasküler desteğin kesilmesi, pulpa nekrozu ve periodontal ligament (PDL) hücrelerinin kaybı ile karakterizedir. PDL, kökün etrafını saran ve dişi alveol sokete bağlayan yoğun fibröz bağ dokusu tabakasıdır. PDL, diş avülsiyon vakalarının iyileşme sürecinin değerlendirilmesinde asıl önemli noktasıdır.
Avülse dişlerin yaralanma bölgesine hemen reimplantasyonu dişin canlılığını sürdürmesinde en önemli nokta olduğu gösterilmiş. Ancak acil müdahaleyi yapanlar bu konuda gerekli tecrübeye sahip olmayabilirler ve veya bunu yapmaktan çekinebilirler. Bu durumda dişin PDL hücrelerinin canlılığını koruyacak bir ortamda geçici olarak tutulması önerilir. İlk olarak kök yüzeyinde kalan PDL hücrelerinin kurumasına engel olmak için alveol dışında geçen sürenin en aza indirilmesine çalışılmalı. Kuru ortamdada 30 ile 60 dakika sonrasında PDL hücrelerinin nekrozu oluşmakta ve geçen süre uzadıkça reimplantasyondan sonra iyileşme kapasitesi düşmektedir. İdeal saklama ortamı; hiç ya da çok az mikrobiyal kontaminasyona yol açmalı, kolaylıkla hazırlanmalı ve ulaşılabilir olmalı, PDL hücrelerinin canlı kalmalarını sağlayacak şekilde fizyolojik olarak uyumlu pH ve ozmolariteye sahip olmalıdır.
Yönergelerde Hank'ın dengeli tuz çözeltisi (HBSS), süt, salin veya kişinin kendi tükürüğü gibi fizyolojik saklama ortamları önerilmiş. Alternatif olarakta süt ile karşılaştırıldığında propolis, yumurta akı, hindistan cevizi suyu ve Ricetral önerilmişsede bu konudaki başarıları hakkında kesin kanıtlar bulunmuyor. Güncel bir derlemelerde invitro olarak kültüre edilmiş PDL hücrelerine odaklanılmış ve hücre canlılığı ile ulaşım kolaylığı açısından bakıldığında avülse dişler için en uygun olan ortamın süt olduğu görülmüş. Buna karşın kültüre edilmiş hücrelerin kullanılmış olması bu acil müdahale için çok indirekt bir yaklaşım olarak görülmekte. Bir başka derlemede ise bitkilerden elde edilen saklama ortamları ve HBSS üzerinde sınırlı bir karşılaştırma yapıldığı görülmekte. Geçmişteki bu sistematik derlemelere bakıldığında avülse dişlerin saklanması için farklı solüsyonların etkinliği değerlendirilmiş olmasına karşın tedavi yönergelerinde geçen plastik kutu, streç film gibi diğer saklama ortamları değerlendirilmemiş. Buna göre araştırmacılar herkes tarafından kolaylıkla erişilebilecek avülse diş saklama ortamlarının etkinliğinin karşılaştırılması amaçlanmış.
Bulunan 4118 referanstan 33'ü çalışmaya dahil edilmiş; 23'ü karşılaştırılmalarda ve yine bunlarında 10'u bir meta-analizde kullanılmış.
Çalışma sonucunda avülse olmuş bir dişin; HBSS, propolis, oral rehidrasyon tuzları, pirinç suyunda ve streç filmde saklanması, sütte saklamaya kıyasla daha iyi bulunmuş. Salin solüsyonları, musluk suyu, ayran, hint yağı, GC Tost Mousse ve zerdeçal ekstraktında saklanan dişlerde hücre canlılığı oranı sütte saklananlardan önemli ölçüde daha düşük olduğu görülmüş. Avülse bir dişin tükürükte saklanması ve diğer alternatif solüsyonlar için ise yeterli kanıt bulunmadığı sonucuna varılmış.
Çeviri ve sunum : Dt. Fatmanur Hararlı (ERÜ Pedodonti AD)
Opmerkingen