30 Nisan’da Lena Ciric tarafından Science Alert internet sayfasında yayınlanmıştır.
Bir çoğumuz için alışveriş, pandemi sürecinde en fazla insanla temas edeceğimiz zamandır. Ne kadar çok insanla karşılaşırsak, virüs bulaşma riski o kadar yüksek olur. Peki, marketlere giderken nasıl güvende oluruz?
Enfekte olmak için, bir kişinin belirli sayıda virüse maruz kalması gerekir, ancak COVID-19'a neden olan SARS-CoV-2 için bu sayının tam olarak ne olduğunu henüz bilmiyoruz. Virüse nefes alıp verirken havadan veya üzerinde virüs bulunan bir şeye dokunduktan sonra ağzınıza, burnunuza veya gözlerinize aktararak maruz kalabilirsiniz. Enfekte bir kişi öksürdüğünde, büyüklüğü değişen çok sayıda damlacık üretir. Daha büyük damlacıklar, yüksek kütleleri nedeniyle yüzeylere daha hızlı yerleşecektir. Bununla birlikte, daha küçük damlacıklar enfekte olmuş kişiden daha uzağa taşınır. Zira daha düşük kütleleri hava akımı ile taşınmalarını kolaylaştırmaktadır. Daha büyük damlaların daha fazla virüs parçacığı taşıdığı bilinmelidir. Ve ne kadar çok sayıda virüse maruz kalırsanız, virüs bulaşma olasılığınız o kadar artar. Sosyal mesafe için iki metrelik mesafe uygulaması da bundan dolayıdır. Daha büyük olan damlacıklar iki metrenin ötesine geçemezler. Daha büyük olan damlacıkların yerleşmesiyle veya COVID-19 ile enfekte olmuş kişilerin dokunmasıyla yüzeyler kontamine olabilir. Koronavirüs bir süre materyaller üzerinde hayatta kalabilir. Kartonda bir gün, plastik ve paslanmaz çelikte üç gün yaşayabilir kalabilir.
Ancak virüsün öldürülmesi nispeten kolaydır. Deterjanlar, alkol, çamaşır suyu ve bazı dezenfektanların, korona virüslerin inaktive edilmesinde etkili olduğu gösterilmiştir. Bir çok insan tarafından sıkça temas edilen yüzeyler virüsün üzerinde olma olasılığı en yüksek olan yüzeylerdir. Bir markette el arabası ve sepet kolları ile kredi kartı ve şifre makinası gibi alanların en fazla sayıda virüse sahip olması ihtimali yüksektir.
Bu risklere karşın, alışveriş sırasında ve sonrasında kendinizi güvende tutmanın bir çok yolu bulunmaktadır.
Mümkünse evde kalın
Önceden planlama yapın, böylece markete sık sık gitmek zorunda kalmazsınız ve mümkünse eve teslimat isteyebilirsiniz. Eğer markete gidecekseniz gitmeden önce maskenizi veya eldivenlerinizi takın. Ürünleri satın almadan önce yüzey temizleme mendilleri ile temizleyin ve kullanmadan önce alışveriş arabası veya sepetinin tutma yerlerini silmek için mağazadaki ekipmanları kullanın. Kuyruğa girerken diğer insanlardan iki metre uzakta durun. Markette mümkün olduğunca az zaman geçirin Mümkün olduğunca az şeye dokunmaya çalışın ve koridor gibi dar alanlarda çok uzun süre kalmayın - özellikle kalabalık olanlarda. Başkalarına olan uzaklığınızı koruyun ve asla yüzünüze dokunmayın. Mağaza personelinden ihtiyaç duyduğunuzda yardım istemek iyi bir fikir olsa da diğer insanlarla mümkün olduğunca temas etmekten kaçınmaya çalışın. Teması en düşük düzeyde tutun
Kasaların olduğu bölgeler ve kredi kartı cihazlarına dokunan bir çok insanı olacağı için bu bölgeler mümkün olduğunca uzak kalınması gereken virüs noktalarıdır. Kredi kartı makinasının tuş takımına dokunmanıza gerek kalmadan kart veya telefonla temassız ödeme yapın.
Ellerin temiz tutulması
Marketten ayrıldıktan sonra tek kullanımlıksa eldivenlerinizi çıkarın, giymeye devam edecekseniz de temizleyin. Eldiveniniz yoksa da, ellerinizi mağaza tuvaletlerinde yıkayabilir veya yüzde 60-95 arasında alkol içeren el dezenfektanı kullanabilirsiniz. Sonra alışverişi arabaya yükleyebilir ve eve dönebilirsiniz.
Eve geldiğinizde, paketleri açmadan önce ellerinizi yıkamalısınız. Uygun olan ürünlerin dış ambalajlarını çıkarıp atabilirsiniz, ancak herhangi bir ürünün yüzeyinin bir enfeksiyona neden olacak kadar virüsle kontamine olması zor bir olasılıktır.
Aldıklarınızı buzdolabına, dondurucuya ve dolaplara yerleştirin. Ardından yine ellerinizi yıkayın. Alışverişte kendi ait bir çanta kullandıysanız, bunu bir sonraki seyahat için hazır bir yere koyun.
Alışveriş sırasında telefonunuza dokunduysanız onu da temizleyin.
Yemeğin hazırlanması
Dondurma ve pişirme virüsü etkisiz hale getirse de, zaten COVID-19'un özellikle gıda yoluyla bulaşabileceğine dair bir kanıt bulunmamaktadır.
Her zaman yaptığınız gibi yemek hijyenine dikkat edin ve her şeyi belirtilen şekilde pişirdiğinizden emin olun. Özellikle çiğ olarak yiyeceğiniz meyveleri ve sebzeleri suyla iyice yıkayın.
Çeviri : Doç. Dr. Salih Doğan (ERÜ Pedodonti AD)
Comments